14 656 27 01 
biuro@interakcja.com.pl 
Przewodnicząca Komisji Europejskiej wraz z komisarzem ds. budżetu przedstawili w Brukseli pierwszą propozycję Wieloletnich Ram Finansowych po 2027 roku. Budżet na lata 2028-2034 ma mieć łączną wartość 2 bln euro i opierać się na IV filarach: europejski model społeczny oraz jakość życia, konkurencyjność, dobrobyt i bezpieczeństwo, globalna Europa oraz administracja. Aby beneficjenci mogli zacząć korzystać z funduszy w ramach nowej perspektywy, czyli os 2028 roku, Rada UE powinna zakończyć prace nad nowym budżetem UE w pierwszych miesiącach 2027 roku.
Silna pozycja Polski
Minister finansów ogłosił, że największym beneficjentem nowego budżetu Unii Europejskiej będzie Polska. „Zgodnie z propozycją rosną nakłady w priorytetowych dla Polski obszarach. Bezpieczeństwo, spójność, rolnictwo, ale też innowacje - kluczowe dla budowy silnej gospodarki. Z sukcesu cieszy się też ministra funduszy i polityki regionalnej. „Za nami miesiące pracy i rozmów z Komisją. Domagaliśmy się przede wszystkim, by pieniądze w nowym unijnym budżecie były dla Polski jak największe. Po drugie, by regiony miały podmiotową role i by była decentralizacja polityki. I to się udało. Polska będzie największym beneficjentem unijnej perspektywy finansowej 2028-2034. Już wiemy też, że regiony będą mogły prowadzić inwestycje i będą miały własną autonomię inwestycyjną. To będzie na innych zasadach niż dotychczas, ale nie pozwoliliśmy wykreślić regionów z polityki spójności i z budżetu”.
Nowy fundusz
Największą część europejskiego budżetu - 865 mld euro, co odpowiada 48 procent całkowitej kwoty 2 bln euro - stanowią plany krajowe. Z tej sumy 300 mld euro zostanie przeznaczone na rolnictwo, a 218 mld euro na wsparcie słabiej rozwiniętych regionów. Pozostałe środki zostaną rozdzielone: 23 procent na Fundusz Konkurencyjności, 11 procent na globalne działania Europy, 3 procent na programy edukacyjne Erasmus+ oraz nowy program wsparcia społeczeństwa obywatelskiego Agora-EU, a 16 procent na inne wydatki. Ministerstwo funduszy i polityki Regionalnej podaje, że budżet Unii na lata 2028-2034 jest skonstruowany tak, by przeciążyć budżetów państw członkowskich i nie obarczyć ich nadmiernymi zobowiązaniami. Środki zarządzane obecnie wspólnie przez państwa członkowskie i Komisję (w tzw. zarządzaniu dzielonym) zasilą nowy Fundusz. Jego głównym celem ma być wspieranie projektów z obszarów: polityka spójności, zrównoważony rozwój, konkurencyjność, szeroko rozumiane bezpieczeństwo, w tym obronność i cyberbezpieczeństwo. Na bazie nowego Funduszu mają zostać ustanowione jednolite zasady programowania i wdrażania funduszy polityki spójności (EFRR, Fundusz Spójności, EFS+), Wieloletniej Polityki Rolnej, Polityki Rybackiej, Społecznego Funduszu Klimatycznego, polityki azylowej. W Funduszu przewidziano też pieniądze na programy Interreg, sprawy migracyjne, azylowe i pomoc techniczną. Częścią Funduszu ma być także Społeczny Fundusz Klimatyczny. W celu zniwelowania „luki konkurencyjności” między Europą a USA i Chinami ma powstać specjalny Europejski Fundusz na rzecz Konkurencyjności. Będzie miał na celu zwiększenie konkurencyjności Unii w sektorach i technologiach strategicznych oraz wzmocnienie jej odporności i bezpieczeństwa gospodarczego m. in. poprzez ograniczanie zależności strategicznych, rozwój kluczowych łańcuchów wartości, eliminowanie barier inwestycyjnych i niedoskonałości rynku czy też wsparcie dla MŚP i start-upów. Nieco inaczej Komisja Europejska podeszła do wydatków na obronność i bezpieczeństwo. Umieszczono je w wielu obszarach budżetu - w instrumencie Łącząc Europę, w polityce spójności, w Europejskim Funduszu Konkurencyjności, w Horyzoncie. Takie podejście uwzględnia nie tylko wsparcie przemysłu obronnego, ale także dostosowanie infrastruktury, w tym tej związanej z mobilnością wojskową – przekonuje resort funduszy i polityki regionalnej. Projekt budżetu zakłada też stworzenie rezerw w poszczególnych instrumentach na nieprzewidziane sytuacje i kryzysy. Ministerstwo Finansów podaje, że z polskiej perspektywy jedną z najistotniejszych zmian jest uwzględnienie spójności, konkurencyjności i bezpieczeństwa wśród głównych celów nowego Funduszu. Komisja Europejska wycofuje się z pomysłu, by unijny budżet na lata 2034-2034 finansować z ETS2, czyli z podatku od spalin i ogrzewania domów. ECF ma otrzymać 410 miliardów euro z budżetu oraz 41 miliardów euro z Funduszu Innowacji, który jest finansowany z opłat za emisje CO₂ (system EU ETS) i wspiera inwestycje w czyste technologie.
Z czego ma się składać unijny wieloletni budżet?
Suma: 1,98 bln euro
Filar I: Fundusze unijne (1,06 bln euro):
- spójność, rybołówstwo, polityka społeczna, obszary wiejskie (453 mld euro),
- Wspólna Polityka Rolna (293,7 mld euro),
- spłata funduszu odbudowy po pandemii COVID-19 (168 mld euro),
- instrumenty UE (73,9 mld euro),
- inne (29,1 mld euro),
Filar II: Konkurencyjność (589,6 mld euro):
- Fundusz Konkurencyjności - ECF (450,5 mld euro),
- instrument „Łącząc Europę” (81,4 mld euro),
- Erasmus+ (40,8 mld euro),
- mechanizm ochrony ludności - UCPM (10,7 mld euro),
- program AgoraEU (8,6 mld euro),
Filar III: Polityka zewnętrzna (215,2 mld euro):
- program „Global Europe” (200,3 mld euro),
- inne (17,3 mld euro),
Administracja (117,9 mld euro) oraz spłata funduszu odbudowy „NextGenerationEU” (168 mld euro).
Na Wspólną Politykę Rolną i politykę spójności UE, która wspiera rozwój uboższych regionów i której Polska była największym beneficjentem, w przeszłości trafiało po jednej trzeciej budżetu Unii. Fundusz przemysłowy ma objąć także sztandarowy program badawczy UE, Horyzont Europa, mimo wcześniejszych zapewnień, że pozostanie on poza jego zakresem. Wartość programu to 175 miliardów euro. Trzecim filarem proponowanego budżetu Komisji jest nowy fundusz “Global Europe” o wartości 200 mld euro, który połączy dotychczas odrębne programy i obejmie środki z sześciu pakietach regionalnych, obejmujących m.in. rozszerzenie UE i politykę zagraniczną. Poza budżetem Komisja zaproponuje także fundusz dla Ukrainy o wartości 100 miliardów euro, mający na celu długoterminowe wsparcie dla Kijowa i zawierający szeroki mechanizm pożyczkowy. Budżet UE jest korzystny dla Polski, ponieważ obejmuje nasze najważniejsze priorytety: bezpieczeństwo, obronność, politykę spójności, Wspólną Politykę Rolną, a także inwestycje i innowacje. W trakcie rozpoczynających się negocjacji Polska będzie zabiegać o jeszcze korzystniejsze rozwiązania w wybranych obszarach.
Propozycja budżetu UE na lata 2028-2034
Suma 2 bln euro oznacza podwijanie obecnego budżetu, opiewającego na sumę 1,2 bln euro. Jednak ze względu na inflację jego udział w unijnych dochodzie narodowym brutto (DNB) wzrósłby tylko 1,1 do 1,26 procent. „Budżet ma nową erę” jak i nowe ramy finansowe, określiła przewodnicząca Komisji Europejskiej. Jest najbardziej ambitnym budżetem, który kiedykolwiek został zaprezentowany. Budżet, który dorównuje ambicjom Europy, mierzy się z jej wyzwaniami i wzmacnia jej niezależność. Budżet większy, mądrzejszy i bardziej precyzyjny. Poza liczbami duża zmiana dotyczy struktury nowych ram finansowych. Od 2028 roku, budżet ma integrować dotąd rozporoszone polityki - spójności, rolnictwa, społeczną, migracyjną oraz bezpieczeństwa granic w ramach „krajowych i regionalnych programów partnerstwa”. KE argumentuje, że połączenie środków ograniczy biurokracje i dublowanie wydatków. Celem krajowych i regionalnych planów partnerstwa jest to, by każde państwo członkowskie przygotowało jeden plan osadzony w priorytetach, który integrowałby różne fundusze, tak aby można było nimi sprawniej zarządzać - dziś wiele nakładających się instrumentów finansuje te same cele. Skonsolidowana w narodowych i regionalnych planach część budżetu stanowiłaby największą pozycję finansową: 856 mld euro (48 procent całości), z czego 300 mld euro trafiłoby do rolnictwa, a 218 mld euro na wsparcie słabiej rozwiniętych regonów. Drugim filarem propozycji jest Fundusz Konkurencyjności, który przewiduje 410 mld euro (23 procent budżetu) na wsparcie strategicznych technologii i suwerenności przemysłowej UE. Zakłada on m.in. podwojenie budżetu programu badań i innowacji Horyzont Europa, pięciokrotny wzrost inwestycji w cyfryzację oraz sześciokrotny wzrost nakładów na czystą energię, biogospodarkę i dekarbonizację. W skład Funduszu Konkurencyjności wejdą także wydatki na obronność i kosmos, na które przeznaczono 131 mld euro - pięć razy więcej niż w obecnych ramach finansowych. Szczególną uwagę KE zwróciła uwagę na mobilność wojskową, cyberbezpieczeństwo i infrastrukturę podwójnego zastosowania (EU nie może finansować zakupu broni ze swojego budżetu). W nowym budżecie przewidziano również 100 mld euro dla Ukrainy na wsparcie odbudowy, wzmocnienie odporności i drogę do członkostwa w Unii Europejskiej. Ewentualne koszty akcesji zostałyby uwzględnione w rewizji wieloletnich ram finansowych. Ponadto projekt przewiduje wsparcie dla państw członkowskich w formie pożyczek do 150 mld euro w ramach programu „Katalizator Europa”, gwarantowanych przez unijny budżet i przeznaczonych na realizację wspólnych priorytetów, takich jak rozwój przemysłu obronnego, infrastruktury energetycznej czy technologii strategicznych. Ważnym elementem nowego budżetu ma być wreszcie praworządność, która została już wcześniej wpisana np. w fundusz pandemiczny; teraz przestrzeganie zasad rządów prawa ma stać się kluczowych warunkiem korzystania ze wszystkich środków unijnych.
Źródło: Dziennik Polski, 18 lipca 2025, https://www.euractiv.pl/section/polityka-wewnetrzna-ue/news/nowy-unijny-budzet-z-czego-ma-sie-skladac-wykaz/