Sztuczna inteligencja zmienia miasta. Jak AI wpływa na życie mieszkańców

Miasta AI

W 1950 roku zaledwie 30 procent ludności świata żyło w miastach. Dziś, według prognoz Wydziału Ludności ONZ, do 2050 roku, prawie siedem na dziesięć osób będzie mieszkać na obszarach silnie zurbanizowanych. W przypadku niektórych krajów odsetek ten może być jeszcze wyższy i sięgnąć ponad 90 procent - w tym gronie wymienia się Japonię, Brazylię i Wielką Brytanię. Tren ten nie ominie także Unii Europejskiej - szacuje się, że w miastach będzie mieszkać aż 98,9 procent Belgów, 96,6 procent Holendrów, 93,2 procent Szwedów i 92,3 procent Duńczyków. Według prognoz ONZ w 2050 roku 70,4 procent populacji Polski będzie mieszkało w miastach, podczas gdy w 1950 roku odsetek ten wynosił zaledwie 38,3 procent. Żeby życie w tak dużych skupiskach było komfortowe i zrównoważone, konieczne jest przekształcenie miast w inteligentne jednostki. A zasadniczą rolę w tej zmianie odgrywa już sztuczna inteligencja, która kształtuje kurs rozwoju smart cities i otwiera zupełnie nowe możliwości dla samorządów - od usprawnienia administracji publicznej, przez inteligentne zarządzanie ruchem, aż po analizy big data.

AI na drogach

Sztuczna inteligencja stanowi dziś narzędzie, które rewolucjonizuje sposób, w jaki analizujemy informacje i podejmujemy decyzje. Jej główne zalety wiążą się z możliwością przetwarzania ogromnych ilości danych, szybką analizą statystyczną oraz automatyzacją zadań. Trudno się więc dziwić, że odgrywa ona ważną rolę w funkcjonowaniu tzw. ITS, czyli inteligentnego systemu transportowego. To połącznie systemów sterownia ruchem, czujników, kamer, aplikacji i elektronicznych tablic informacyjnych. System odpowiedzialny jest m.in. za dostosowywanie taktu sygnalizacji świetlnej do aktualnej sytuacji na drodze. Duża ilość danych spływająca z dróg mocno obciąża system, konieczne jest więc wykorzystanie do jego obsługi AI, która przetwarza tysiące informacji na sekundę. W funkcjonowaniu smart city wykorzystywane są także drony, które zasięgiem swoich kamer mogą obejmować istotne dla systemu ITS arterie miasta. Jako pierwsza innowacyjny system kontroli ruchu drogowego wprowadziła Kopenhaga. Analizuje dane z czujników i kamer, algorytmy optymalizują czas sygnalizacji świetlnej, redukując korki minimalizując wpływ natężenia ruchu ulicznego na zanieczyszczenie środowiska. To jednak nie jedyne zadanie AI w mieście. Sztuczna inteligencja pomaga też w autonomizacji procesów administracyjnych, takich jak przetwarzanie dokumentów, analiza danych czy obsługa zgłoszeń od mieszkańców. Dzięki temu urzędnicy mogą skupić się na zadaniach wymagających bezpośredniego zaangażowania.

Reagowanie na zagrożenia

W obliczu zmian klimatycznych, takich jak nagłe powodzie czy susze, miasta stoją przed wyzwaniem monitorowania środowiska i szybkiego reagowania na zagrożenia. AI, w połączniu z technologiami monitoringu środowiskowego, umożliwia wykrywanie anomalii pogodowych, zarządzanie systemami nawadniania i optymalizację zasobów wodnych. Może również pomóc w planowaniu przestrzennym czy wdrażaniu strategii adaptacyjnych. Na przykład we Wrocławiu działa system, który wspomaga zarządzanie siecią wodociągowo-kanalizacyjną. Dzięki niemu można błyskawicznie wykryć zagrożenie, a także sprawdzić stan zużycia infrastruktury, by przewidzieć nadchodzące awarie. Ułatwia racjonalne zaplanowanie konserwacji i napraw. To ważne w przypadku sieci wodociągowo-kanalizacyjnej, która ma długość ponad 4 tysiące kilometrów. Jedną z kluczowych ról, jaką AI odgrywa w ewolucji smart city, jest jej zdolność do analizy danych w celu poprawy bezpieczeństwa publicznego. Inteligentne urządzenia (kamery, czujniki itp.) są istotnym wsparciem w identyfikowaniu ulicznych zagrożeń w trakcie ich występowania, ułatwiając szybką reakcję na sytuacje awaryjne a co za tym idzie, zapewniając wyższy poziom bezpieczeństwa publicznego. Na przykład w Krakowie zamontowano specjalne kamery, które rejestrują, jakie samochody wjeżdżają do strefy z ograniczonym ruchem w rejonie Rynku Głównego, Wawelu czy Kazimierza. Pomaga to straży miejskiej skuteczniej egzekwować przestrzeganie zakazu wjazdu nieuprawnionym do tego pojazdom. Jednak infrastruktura miejska, zwłaszcza ta o znaczeniu krytycznym, jest narażona na cyberataki. AI może wspierać cyberbezpieczeństwo, wykrywając anomalie w sieciach oraz potencjalne zagrożenia. Chodzi głównie o monitorowanie systemów transportu publicznego, wodociągów, energii oraz infrastruktury telekomunikacyjnej.

Wsparcie dla mieszkańców

Jak jeszcze AI może zmieniać funkcjonowanie miast? Pomagając w analizie potrzeb mieszkańców, wpływu zmiany rynku pracy na strukturę ludności w miastach i w badaniu demografii. Co ciekawe, pozwala też na usprawnianie naszej codzienności, np. przez tworzenie przestrzeni do rozwoju obywatelskiego. Mieszkańcy Barcelony, dzięki platformie Decidim, mogą np. brać realny udział w tworzeniu miasta: proponować pomysły, dyskutować nad nimi i głosować. Dzięki temu narzędziu w stolicy Katalonii ponad 70 procent propozycji pochodzi bezpośrednio od obywateli. Jedną z najważniejszych ról, jaką AI odgrywa w ewolucji smart city, jest jej zdolność do analizy danych w celu poprawy bezpieczeństwa, AI „zmądzała” znacznie szybciej niż my. W miarę jak smart cities nadal się rozwijają, znaczenie sztucznej inteligencji w kształtowaniu przyszłości życia miejskiego będzie rosło proporcjonalnie do tych zmian. Synergia między technologią a planowaniem miejskim staje się coraz bardziej istotna a sztuczna inteligencja stoi na czele tej transformacyjnej podróży. Integracja sztucznej inteligencji wykracza poza proste ulepszenia efektywności, kładzie ona fundamenty dla bardziej regeneratywnej, wypornej na błędy przyszłości miejskiej. Droga do inteligentnego życia miejskiego jest bez wątpienia wyzwaniem ale dzięki sztucznej inteligencji jako siły napędowej, miasta na całym świecie są gotowe odkryć nowe możliwości i zdefiniować samą istotę miejskiego bytu. Inne miasta, takie jak Amsterdam czy Singapur, wdrożyły systemy oświetlenia oparte na AI, co poprawiło bezpieczeństwo oraz komfort mieszkańców, a zarazem zredukowało emisję CO₂ dzięki efektywniejszemu zarządzaniu energią. W kontekście urbanistyki, systemy AI umożliwiają bardziej zrównoważony rozwój, skuteczne zarządzanie zasobami oraz lepsze dostosowanie usług do potrzeb mieszkańców, co stanowi fundament prawdziwych inteligentnych miast. W odpowiedzi na te wyzwania, miasta muszą rozwijać przejrzyste polityki zarządzania danymi oraz otwarte podejście do etyki technologii, co pomoże zbudować zaufanie społeczne i zapewnić, że technologie AI rzeczywiście będą służyły wszystkim mieszkańcom. Dzięki rozwojowi technologii AI będzie ona mogła łączyć się z różnymi systemami miejskimi, umożliwiając lepsze zarządzanie przestrzenią publiczną i reagowanie na potrzeby społeczności. Przyczyniając się do większego zaangażowania obywateli, aplikacje oparte na AI będą mogły umożliwić mieszkańcom składanie sugestii dotyczących urbanistyki czy infrastruktury. W miastach przyszłości nie można zapomnieć o etycznych aspektach związanych z danymi osobowymi. Właściwe strategie ochrony danych i transparentności będą kluczowe dla wzrostu zaufania społecznego oraz przyciągania inwestycji w zrównoważony rozwój w smart cities. Technologie AI w smart cities to nie tylko innowacje, ale przede wszystkim narzędzia, które mają realny wpływ na poprawę jakości życia mieszkańców, zmieniając miasta w bardziej zrównoważone i dostosowane do przyszłych wyzwań. Rozwój technologii AI w smart cities staje się kluczowym elementem w tworzeniu inteligentnych i zrównoważonych miast. Od optymalizacji transportu, przez zwiększenie efektywności energetycznej, aż po poprawę jakości życia mieszkańców - możliwości są ogromne. Integracja sztucznej inteligencji w infrastrukturze miejskiej przynosi liczne korzyści, w tym oszczędności czasu i zasobów. Przyszłość miast z zastosowaniem technologii AI w smart cities wydaje się obiecująca i stwarza nowe przestrzenie do innowacji. Warto inwestować w te rozwiązania, ponieważ przyczyniają się one do lepszego życia dla wszystkich mieszkańców, tworząc inteligentniejsze i bardziej zrównoważone otoczenie. Nie możemy jednak zapominać o wyzwaniach, jakie niesie ze sobą ta transformacja. Ochrona prywatności, dostęp do technologii oraz etyczne aspekty wykorzystywania AI to kwestie, które muszą być brane pod uwagę w miarę postępującej digitalizacji. Inteligentne miasta to nie tylko wizja przyszłości ale obowiązek, by tworzyć społeczności, które są nie tylko technologicznie zaawansowane, ale również sprawiedliwe i inkluzywne. Jakie zmiany przyjdą następne? Czas pokaże, ale jedno jest pewne - przyszłość inteligentnych miast jest w naszych rękach. Warto więc aktywnie uczestniczyć w dyskusji o rozwoju technologii, aby w tworzeniu miast, w których chcielibyśmy żyć, brały udział wszystkie głosy społeczności.

Wyzwania etyczne i zawodowe

Wykorzystanie sztucznej inteligencji w projektowaniu architektonicznym stwarza szereg potencjalnych korzyści, ale również stawia przed branżą wiele wyzwań etycznych i zawodowych. Jednym z głównych problemów jest zagadnienie odpowiedzialności, które wymaga świadomego podejścia projektantów do decyzji podejmowanych przez systemy AI, aby uniknąć nieuczciwych praktyk czy społecznej lub ekonomicznej dyskryminacji. Ponadto istotne jest zapewnienie prywatności i bezpieczeństwa danych, szczególnie w kontekście korzystania z dużych zbiorów danych osobowych w procesie projektowania. Konieczne jest również zapewnienie przejrzystości działania systemów AI oraz uwzględnienie ich potencjalnego wpływu na rynek pracy, ze względu na możliwość automatyzacji procesów i związane z tym zmiany na rynku zatrudnienia. Poza kwestiami związanymi z prawami autorskimi czy odpowiedzialnością należy sobie także zadać pytanie czy nadmierne wykorzystanie AI w tym procesie nie przyczyni się do zabicia kreatywności samych projektantów.

Źródło: Newsweek, 15 czerwca 2025.